هیپرپلازی مادرزادی آدرنال (CAH) چیست؟
هیپرپلازی مادرزادی آدرنال (CAH) گروهی از اختلالات ارثی است که در اثر نقص در یکی از آنزیم های تولید کننده هرمون های جنسی رخ می دهد .و شایع ترین علت ابهام تناسلی به شمار می آید. بیش از 90% موارد این بیماری، در اثر کمبود آنزیم 21-هیدروکسیلاز رخ می دهد که منجر به کاهش تولید کورتیزول با یا بدون کاهش آلدوسترون و در نهایت افزایش هورمون های جنسی مردانه از قشر آدرنال می گردد.
بسته به شدت نقص آنزیم 21-هیدروکسیلاز، طیف وسیعی از علائم بالینی وجود دارد و از فرم های کلاسیک یا شدید تا فرم های غیر کلاسیک یا خفیف متغیر است. اشکال کلاسیک با میزان بروز 1 در هر 10000 تولد زنده رخ می دهند. بارزترین علامت بالینی این گروه مذکر شدن دستگاه تناسلی جنین های مونث است. در فرم Salt Wasting که شدید ترین شکل بیماری است علاوه بر نقص تولید کورتیزول، فرد دچار کمبود آلدوسترون نیز می باشد.
بیماران دختر در بدو تولد با ابهام تناسلی متولد شده و در هفته های اول زندگی، هر دو جنس به علت کمبود آلدوسترون و کورتیزول ممکن است دچار حملات شدید و مرگبار آدرنال شده و در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع جان خود را از دست بدهند. تشخیص در سایر موارد گاه تا چندین سال به تعویق می افتد و با بلوغ زودرس در پسرها تظاهر می کند. اشکال غیر کلاسیک با میزان بروز 1-2 نفر در هر 1000 تولد زنده (در بعضی جوامع 3-4 نفر در هر صد تولد زنده) شایع ترین اختلال اتوزومال مغلوب در دنیا به حساب می آیند.
همانند اشکال کلاسیک، این فرم می تواند در هر سنی با علایم هیپرآندروژنیسم (از قبیل بلوغ زودرس، آکنه، هیروسوتیسم، اختلالات قاعدگی، تخمدان پلی کیستیک و نازایی) بروز کند. بر خلاف اشکال کلاسیک در این فرم ابهام تناسلی وجود ندارد. تشخیص این فرم به علت تشابه با سایر علل هیپرآندروژنیسم و درمانی متفاوت با آنها، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. امروزه با پیشرفت های شایان توجه در قلمرو علم ژنتیک، علاوه بر تشخیص سریع و قطعی مبتلایان و ناقلان سالم، امکان تشخیص قبل از تولد و درمان زودرس نیز فراهم شده است. تشخیص پیش از تولد، به صورت ویژه در خانواده های با یک فرزند مبتلا اهمیت زیادی دارد.
انواع نقص آنزیم 21 –هیدروکسیلاز
بسته به شدت نقص آنزیم 21 -هیدروکسیلاز طیف وسیعی از علائم بالینی وجود دارد و از انواع کلاسیک یا شدید تا انواع غیر کلاسیک یا خفیف متغیر می باشد. ژن CYP21 مستقر روی بازوی کوتاه کروموزوم 6 ، کدکننده آنزیم 21 هیدروکسیلاز به حساب می آید و تا کنون بیش از 60 نوع موتاسیون مختلف مسبب بیماری، بر روی آن شناسایی شده است.
تشخیص مولکولی بیماری CAH
هدف اصلی آنالیز مولکولی CAH ، تشخیص قبل از تولد و جلوگیری از بروز عوارض بیماری از قبیل ابهام تناسلی و حمات کشنده آدرنال است. بنابراین در خانواده هایی که یک فرزند مبتا دارند، ابتدا موتاسیون مسبب بیماری در افراد خانواده تعیین و به محض متوجه شدن حاملگی بعدی، از هفته ی 6- 5 بارداری، درمان با دگزامتازون در مادر شروع می شود. سپس در هفته 12 – 10 بارداری نمونه گیری از پرزهای کوریونی (CVS) انجام شده و پس از تعیین جنسیت جنین، آنالیز مولکولی نیز صورت می گیرد و چنانچه جنین دختر باشد درمان تا پایان بارداری ادامه می یابد. گروه هدف دیگر در تشخیص مولکولی، مبتلایان اشکال غیر کلاسیک می باشند. متاسفانه با توجه به شیوع بسیار بالای این اختال، به علت تظاهرات دیررس و تشابه علائم با سایر علل هیپرآندروژنیسم، این اختال مورد توجه کافی قرار نمی گیرد. با در نظر گرفتن این بیماری و تعیین موتاسیون های مسبب، همچنین م یتوان در تشخیص قبل از تولد فرزندان این مبتلایان بهره جست.
نمونه های مورد نیاز:
10 سی سی خون وریدی آغشته به EDTA برای تشخیص فرد مبتلا و تعیین ناقل بودن فرد، نمونه جفت یا آمنیون برای تشخیص قبل از تولد
مدت زمان جوابدهی:
بین 1 تا 3 هفته پس از دریافت نمونه